- διαγένεση
- Όρος της γεωλογίας ο οποίος περιλαμβάνει το σύνολο των φυσικοχημικών και μηχανικών φαινομένων που μετατρέπουν τα ασύνδετα ιζήματα σε πραγματικά πετρώματα, τροποποιώντας τη δομή, τον ιστό ή ακόμα τη χημική τους σύσταση. Μετά τη διάβρωση πετρωμάτων που ήδη προϋπάρχουν, τη μεταφορά των υλικών και την απόθεσή τους στο βάθος της θάλασσας (ιζηματογένεση), ακολουθεί η δ. Οι κυριότερες φάσεις της δ. είναι: α) η συμπύκνωση και στερεοποίηση του ιζήματος, που οφείλεται στην πίεση (μηχανική δράση)· β) η βιομηχανική δράση των μικροοργανισμών (κυρίως μικροβίων), που μεταβάλλουν την οργανική ή και την ανόργανη ύλη των ιζημάτων, προκαλώντας σύνθεση νέων ενώσεων (αμμωνιακά άλατα, διοξείδιο του άνθρακα κλπ.)· γ) η συγκόλληση με συνδετική ύλη η οποία οφείλεται στην καθίζηση διαφόρων ορυκτολογικών ουσιών, διαλυμένων στο νερό που κυκλοφορεί μέσα στο ίζημα (χαλαζίας, ασβεστίτης, σιδηρίτης, δολομίτης, κλπ.) ή ακόμα στην εξάτμιση του νερού· δ) η κρυστάλλωση, δηλαδή η δευτερογενής αύξηση των κόκκων των ορυκτών με την απόθεση νέας κρυσταλλικής ύλης (ειδικότερα ασβεστίτη και χαλαζία) και η συγκέντρωση των κόκκων σε αθροίσματα, με την παράλληλη απομάκρυνση μεγάλης ποσότητας νερού από το ίζημα· ε) η απομάκρυνση των αλάτων που περιέχονται μέσα στο νερό των θαλάσσιων ιζημάτων· στ) η μετασωμάτωση (αποπυριτίωση, απασβέστωση, δολομιτίωση, εξανθράκωση κλπ.), δηλαδή η υποκατάσταση της ανόργανης ή οργανικής ύλης των ιζημάτων από ένα άλλο ανάλογο ορυκτό (σε αυτή την περίπτωση υπάγεται και η απολίθωση των οργανισμών). Οι φάσεις γ, δ, και ε της δ. αποτελούν τα φυσικοχημικά φαινόμενά της. Κατά τη διάρκεια της δ., ο κυριότερος παράγοντας είναι το νερό που, καθώς κυκλοφορεί μέσα στα ιζήματα, προκαλεί όλες αυτές τις φυσικοχημικές διεργασίες. Στο τελευταίο στάδιο (στ) οι χημικές μεταβολές είναι πιο ριζικές, γιατί πραγματοποιούνται κάτω από υψηλές πιέσεις (που φτάνουν τα 100 κιλά/τ. εκ.) και θερμοκρασίες (μέχρι και 200° C). Τα όρια των διαφόρων φάσεων της δ. και των μηχανικών και φυσικοχημικών φάσεων είναι δύσκολο να διακριθούν, όπως άλλωστε είναι δύσκολο να καθοριστεί πού τελειώνει η δ. και πού αρχίζει η μεταμόρφωση.
Dictionary of Greek. 2013.